Kars milli islam şurası

Kars Milli İslam Şurası, Mondros Müta¬rekesi (30 Ekim 1918) sonrasında, Kars’ta kurulan yerel hükümet.
1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı’nın (93 Har¬bi) sonunda Elviye-i Selâse (Kars, Arda¬han, Batum) olarak adlandırılan topraklar Rusların eline geçmişti. 1917 Sovyet Devrimi’yle birlikte Rus birliklerinin yöreden çekilmesi üzerine, Osmanlı Kafkas birlikleri ileri bir harekât düzenleyerek Kars ve çevresini geri aldı. Mondros Mütarekesi sonrasında İtilaf Devletleri, mütarekenin 2. maddesi gereğince İran’ın kuzeybatısındaki ve Güney Kafkasya’daki Osmanlı askerleri¬nin geri çekilmesini istediler. Osmanlı hü¬kümeti de bu isteğe uydu.
Elviye-i Selâse aydınları, İngilizlerin des¬tekleyeceği bir Ermeni işgali tehlikesine karşı koymak amacıyla 5 Kasım 1918′de Kars İslam Şurası’nı oluşturdular. Bu örgüt, 14 Kasım’da yapılan kongre sonucunda, Kars Milli İslam Şurası Merkez-i Umumisi adı altında 12 üyeli yerel bir hükümete dönüştürüldü. Ayrıca 8 bin kişilik bir ordu oluşturuldu. Gerek hükümetin kurulmasın¬da, gerekse hükümet çalışmalarında, 1914′ten başlayarak bölgede etkinlik göste¬ren ve İttihat ve Terakki Cemiyeti’nce kurulan Teşkilat-ı Mahsusa önemli bir rol oynadı. Mondros Mütarekesi’nin yarattığı geçici siyasal boşluktan yararlanan Kars Milli İslam Şurası, Rusya’daki sovyet tipi örgütlenmeden esinlenerek etkin bir çalış¬ma yürüttü. Daha sonra Nahçıvan ve Batum’u da sınırlan içinde sayarak 18 Ocak 1919′da Cenubi Garbi Kafkas Hükümeti Muvakkate-i Milliyesi adını aldı.
Aralık 1918 ortalarında Batum’a asker çıkaran ve Kars’a önemli sayıda asker gönderen İngilizler, Kars Milli islam Şura-sı’nın ve onun yerini alan Cenubi Garbi Kafkas Hükümeti Muvakkate-i Milliyesi’ninin çalışmalarına bir süre göz yumdular. Ama bölgede denetimi sağlama çabaları önünde engel oluşturmaya başlayan hükü¬mete 19 Nisan 1919′da son verdiler. Hükü¬metin 12 üyesini tutuklayarak önce Ba¬tum’a, oradan da Malta’ya sürdüler. Kars’ taki hükümete bağlı olarak çalışma yürüten Ardahan Milli İslam Şurası da 26 Nisan 1919′da Gürcü birliklerince dağıtıldı.